Wpływy z opłat reprograficznych – czyli od tzw. „czystych nośników” – w Polsce należą do najniższych w całej Europie. To konsekwencja przestarzałych przepisów w tym zakresie, które do dzisiaj za „czyste nośniki” uznają magnetofony, magnetowidy, faksy, odtwarzacze mp3 czy nagrywarki CD. W związku z tym 23 lipca 2025 r. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego rozpoczyna konsultacje publiczne nowelizacji rozporządzenia w sprawie opłat reprograficznych.
Uwagi można przesyłać na adres Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego lub drogą elektroniczną, także w wersji edytowalnej na adres dpaif@kultura.gov.pl
Konsultacje potrwają 30 dni.
Ważne dokumenty:
- Projekt nowelizacji rozporządzenia w sprawie opłat reprograficznych BIP MKiDN
- Tabela opłat
- Dokument: Wprowadzamy zrównoważony model finasowania dozwolonego użytku osobistego przez branżę technologiczną – plik do pobrania
VHS, MP3, faks – niezbędna aktualizacja
Opłata reprograficzne (od tzw. czystych nośników) to mechanizm kompensacyjny dozwolonego użytku w prawie autorskim. Dzięki niej twórcy otrzymują „rekompensatę” za to, że ich dzieła są legalnie powielane do celów prywatnych. Takiej kompensaty wymaga prawo UE, które jednak nie wskazuje, w jakiej formie powinno ono nastąpić. W prawie polskim mechanizm działa od 1994 roku, o ostatnio aktualizowany był w roku 2008, czyli w roku, w którym w Polsce popularność zyskiwały notebooki, kieszonkowe kamery video i czytniki e-booków.
Przez ostatnich 17 lat technologia i rzeczywistość cyfrowa zmieniły się radykalnie. A rozporządzenie w sprawie opłat reprograficznych dalej uwzględnia takie „czyste nośniki” jak VHS, mp3, faks czy nagrywarki DVD.
Opłata będzie pobierana bezpośrednio od producentów i importerów urządzeń. Ministerstwo chce uprościć system, urealnić wartość opłat i zadbać o równowagę w obrocie urządzeniami o rozszerzonych funkcjach. Dzięki nowelizacji do artystów może trafić każdego roku dodatkowych 150 – 200 mln złotych.
Co ma wprowadzić nowelizacja?
Równowagę w obrocie urządzeniami o rozszerzonych funkcjach. Koncerny, będąc częścią ekosystemu cyfrowego, mają możliwość wykazania społecznej odpowiedzialności biznesu poprzez wsparcie twórców. Stawki opłat zostały ustalone tak, aby były sprawiedliwe i minimalnie wpływały na konkurencyjność rynkową. Opłata stanowi ułamek wartości sprzedawanych urządzeń i jest rozłożona na dużą liczbę produktów, co sprawia, że jej wpływ na cenę końcową dla konsumenta jest marginalny. Wartości rynku RTV, AGD i sprzętu elektronicznego w Polsce przekroczyła w 2024 r. 44 miliardów złotych (raport PMR Market Experts 2024).
Urealnienie wartości opłat: dla wszystkich nowych urządzeń wprowadzona zostanie opłata w wysokości 1%, dla pozostałych obniżona do maksymalnie 2%.
Uproszczenie systemu: zmniejszona zostanie liczba urządzeń i nośników objętych opłatą z 65 do 19. Wprowadzono też jedną tabelę zamiast trzech funkcjonujących do tej pory. Dzięki temu system zacznie przynosić wpływy.
