07.10.2013

Projekt Ustawy o ochronie rynku książki

2.04.2024 Uchwała Rady Polskiej Izby Książki

W sprawie podjęcia przez władze Rzeczpospolitej Polskiej prac legislacyjnych, mających na celu zahamowanie spadku liczby księgarń w Polsce, wspierania dostępu do książki i rozwoju czytelnictwa oraz uzdrowienia sytuacji polskiej branży wydawniczej i księgarskiej

13.10.2021 r.

Prace nad aktualizacją projektu Ustawy o książce po roku 2018

O legislacyjne wsparcie dla rynku książki Polska Izba Książki apelowała nieustannie w ministerstwie kultury i jego agendach, komisjach kultury Sejmu czy Senatu. Wystosowano liczne pisma z analizą złego stanu rynku książki w Polsce i ze wskazaniem na mechanizmy regulacji rynku w innych krajach, skuteczne dla rozwoju czytelnictwa i zrównoważonego rozwoju branży. Proponowany przez Izbę projekt ustawy oparty jest na długoletniej analizie mechanizmów rynku książki i dopuszczalnych sposobów ich równoważenia, na doświadczeniach rozwiniętych krajów z wysokim poziomem czytelnictwa. Wdrożenie ochrony ceny nowości wydawniczych z jednej strony jak i mechanizmów wspierających zakupy książek przez czytelników oraz stacjonarne księgarnie byłoby istotnym impulsem dla poprawy sytuacji branży. Odbyły się liczne informacyjne spotkania.

Równolegle organizowano kolejne dyskusje środowiskowe w celu konsolidowania branży wokół projektu ustawy jak i ustalenia aktualizacji zapisów projektu ustawy, której ostatnia wersja pochodziła z roku 2017. W kwietniu 2019 roku PIK przedłożyła podmiotom branży do konsultacji zmieniony projekt regulacji rynku. Zebrane licznie uwagi przyczyniły się do dalszych prac dostosowujących projekt ustawy do zmieniających się warunków i potrzeb branży. Przy wsparciu Kancelarii LSW, mecenasa Krzysztofa Ślusarka oraz mecenas Agnieszki Kądzieli-Piaseckiej opracowano w 2020 roku aktualizację tekstu ustawy nadając jej nowy zasięg i tytuł: - „Ustawa o ochronie rynku książki”. Od 19 kwietnia do 18 maja 2021 roku Izba prowadziła konsultacje branżowe. Zebrano 41 uwag ze strony podmiotów działających na rynku książki. W dniu 28.09. 2021 roku odbyła się debata środowiska książki, na które przedstawiono wyniki konsultacji i poddano refleksji kolejną wersję projektu ustawy, w której implementowano wiele z nadesłanych postulatów. W spotkaniu prowadzonym off- i on-line wzięło łącznie udział ponad stu przedstawicieli 80 podmiotów branżowych (wydawnictw, księgarń, dystrybucji) oraz organizacji i mediów środowiska książki. W dyskusji zabrało głos 19 gości, przedstawicieli wszystkich sektorów rynku. Wielu księgarzy i wydawców opowiedziało się za proponowaną regulacją rynku. Wybrzmiało wiele głosów sceptycznych wobec wdrożenia jednakowej ceny na premiery wydawnicze bez regulacji wysokości rabatów udzielanych dystrybucji i detalistom. Nie brakowało także głosów przeciwnych ingerencji w działanie rynku.

O pracach nad projektem w latach 2010-2017

W maju 2010 roku Zgromadzenie Członków Polskiej Izby Książki podjęło uchwałę o kontynuacji prac rozpoznawczych, na ile wdrożenie w Polsce ustawy o jednolitej cenie nowości wydawniczych przez określony czas – na wzór tych z Francji i Niemiec – byłoby korzystne dla polskiego rynku książki. W wyniku analizy kondycji rynku wydawniczego i księgarń, trendów i zagrożeń, jak i rozwoju branży wydawniczej i księgarstwa w krajach, w których wprowadzono regulację, Rada Polskiej Izby Książki podjęła w kwietniu 2013 roku decyzję o rozpoczęciu prac nad projektem ustawy. Opracowanie stosownych ekspertyz, uzasadnień i samego tekstu projektu ustawy powierzono kancelarii prawniczej Leśnodorski, Ślusarek i Wspólnicy sp. k. oraz firmie doradczej GAB Media. Opracowania ekspertów konsultowane były z szerokim gronem przedstawicieli różnych organizacji księgarzy, wydawców i dystrybutorów książki: IKP, OSK, PTWK, SKP, SWK i inne.

Projektowi PIK udzielały merytorycznego wsparcia Ministerstwo Kultury Francji, Instytut Francuski w Warszawie oraz Boersenverein des Deutschen Buchhandels (niemiecka izba branży księgarsko-wydawniczej). Pierwsza wersja projektu ustawy wraz z materiałami analitycznymi przedłożona została w drugiej połowie w roku 2014 odpowiednim organom administracji państwowej oraz sejmowym i senackim komisjom kultury. Projekt był przedmiotem obrad Prezydium Sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu w dniu 15. stycznia 2015 r. oraz Senackiej Komisji Kultury i Środków Przekazu w dniu 17. marca 2015 r.

Zainteresowanie prowadzeniem prac nad projektem w Sejmie wyraził w 2014 roku Klub Parlamentarny PSL. Widząc znaczenie regulacji rynku książki dla rozwoju czytelnictwa i edukacji w małych ośrodkach miejskich i na wsi oraz dla rozwoju drobnej przedsiębiorczości - Klub Parlamentarny PSL w dniu 08.04. 2015 r. wniósł do laski marszałkowskiej projekt ustawy pod nazwą „Projekt ustawy o książce”. Z tej okazji odbyła się konferencja prasowa w Sejmie z udziałem pisarzy Małgorzaty Gutowskiej-Adamczyk, Ignacego Karpowicza, Grzegorza Kasdepke, a także prezesa PIK Włodzimierza Albina, wiceprezesa Izby Księgarstwa Polskiego, pana Waldemara Różyckiego i prezesa Książnicy Polskiej, pana Jerzego Okuniewskiego. Obecni byli ponadto wydawcy Sonia Draga, Maciej Makowski, Grzegorz Majerowicz i Bogdan Szymanik.

Pierwsze czytanie projektu odbyło się 05 sierpnia 2015 r. z udziałem dwóch przedstawicieli środowiska literackiego i wydawniczego – pana Grzegorza Majerowicza i mecenasa Krzysztofa Ślusarczyka. Utworzona Podkomisja ds. tego projektu obradowała jeszcze dwa razy, zapraszając przedstawicieli licznych środowisk, nie zawsze bezpośrednio związanych z branżą wydawniczo-księgarską. Wprowadzono poprawki do projektu, nie zawsze po myśli środowiska książki. Koniec VII kadencji Sejmu 25 października 2015 r. oznaczał unicestwienie pracy legislacyjnej nad ustawą.

Izba prowadzi nadal - w porozumieniu z wydawcami i organizacjami księgarskimi - starania o wdrożenie ustawy o jednolitej cenie książki. Prowadzone są rozmowy z nowym kierownictwem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W wyniku tych rozmów i wskazówek "Świadomych wydawców" tekst projektu ustawy został dopracowany. Aktualna wersja dokumentu pochodzi z dnia 20 lutego 2017 roku, ale trwają nad nią dalsze prace na wniosek wydawców podręczników szkolnych, zrzeszonych w PIK. W roku 2017 odbyły się dwa spotkania środowiska książki z Premierem Piotrem Glińskim, który przeprowadził nieformalne konsultacje środowiskowe na temat projektu. Ministerstwo otrzymało około 150 opinii, w tym ponad 130 stanowisk podmiotów rynku książki, wspierających postulat Izby. Pomimo tego faktu Ministerstwo nie podjęło decyzji o procedowaniu wdrożenia projektu ustawy.
Teksty projektu dostępne są w materiałach do pobrania pod niniejszym artykułem.